صاحبنظران بر این باورند که ظرفیت موجود در اجتماعات محلهای میتواند بهعنوان ابزاری جهت توانمندسازی اجتماعات محلهای در ایفای نقش در فرایند توسعه شهری محله مبنا به کار گرفته شود. برایناساس، پارادایم جدیدی در توسعه شهری معرفی گردید که در آن دولت بهتنهایی بازیگر عرصه توسعه نیست (ایمانیجاجرمی و دیگران، ۱۳۸۷؛ پیران، ۱۳۸۹؛ رفیعیان و دیگران، ۲۰۱۴). امروزه مفاهیم جدیدی چون ظرفیت، ظرفیتسازی و توسعه ظرفیتی در سطوح مختلف مطرح شده است. در این بین، برنامه عمران سازمان ملل متحد ظرفیتسازی را در سطح فردی، سطح نهادی و سطح اجتماعی تشریح میکند. بنابر این، میتوان اینطور در نظر گرفت که یکی از اصلیترین سیاستهای روز در توسعه شهری رویکرد نهادی است که به طور عمده به توانمندسازی، سرمایه اجتماعی، فرهنگ و ارزشها و محیطزیست اشاره دارد. ازاینرو، در زمینه همکاریهای صورتگرفته در توسعه جوامع کمتر توسعهیافته، رویکرد ظرفیتسازی در نهادهای محلی این قابلیت را ایجاد میکند تا این جوامع اداره زیرساختهای حاصل از کمکهای بیرونی را به دست بگیرند. این در حالی است که در جوامع کمتر توسعهیافته و درحالتوسعه فرهنگ حاصل از قرنها حاکمیت نظامهای اقتدارگرایانه، رسوخ بیاعتمادی و فردگرایی نهادینهشده بر پیچیدگی مسئله افزوده است. بهطوریکه اجتماعات محلهای ظرفیت و توانمندی به دست گرفتن امور و تشکیل نهاد برنامهریزی توسعه محله را ازدستدادهاند (آزادخانی، ۱۳۹۴؛ حبیبی و رضوانی، ۲۰۰۶؛ عارفی مهیار، ۱۳۸۰؛ علوی تبار، ۱۳۷۹). اغلب رویکردهای نوین توسعه بر این نکته اشاره دارند که هر فضای جغرافیایی، محتوای نهادی و بومی خاص خود را دارد و بنابراین مسیر توسعه آن نیز منحصربهفرد خواهد بود (Naudé,2010). اگرچ, ...ادامه مطلب
بهطورکلی در نظام برنامهریزی و توسعه با طیف وسیعی از رویکردها برای مدیریت و برنامهریزی سکونتگاههای انسانی مواجهیم که در دو سر این طیف میتوان به دو الگوی کلی اشاره کرد. یکی بر جزماندیشی و مدیریت اقتدارگرایانه و تمرکز قدرت تأکید دارد که محصول خردگرایی و اثباتگرایی است (Gibert and Segard,2015; Newsome,2009). این الگو به نام جامع عقلایی شناختهشده که بر تسلط نخبگان (بهویژه مهندسان) در عرصه اداره شهرها تأکید دارند. درحالیکه سایر ذینفعان شهر دخالتی در برنامهریزی ندارند. این شیوه بهویژه در جوامعی که مراحل توسعه را بهویژه در بعد اجتماعی طی نکردهاند به دلیل عملگرایی، تحرک سریع و دستیابی به نتایج فوری بر مبنای اصول جهانشمول منطق و ایجاد تغییرات یکباره در فضا، از مطلوبیت و رواج برخوردار است. اما جوامعی که مراحل توسعه را طی نمودهاند و با ناپایداری تغییرات حاصل از تصمیمگیری و برنامهریزی آمرانه و از بالابهپایین مواجه شدهاند، آموختهاند که ماهیت شهرها و زندگی جمعی انسانها بسیار پیچیدهتر از آن است که در نظریههای شهرسازی نوگرا ترسیم شوند. ایشان شهرها را بزرگترین کانون زندگی اجتماعی انبوه انسانها به شمار میآورند و بنابراین هرگونه برنامهریزی و مداخله در آنها را بدون مشارکت و همکاری جمعی ذینفعان ناموفق میپندارند. امروزه نظریههای جدید سیاسی و اجتماعی (آنتونی گیدنز، یورگن هابرماس، رابرت نازیک) بر کاهش تمرکز و افزایش نقش نهادهای غیردولتی در اداره شهر و زندگی اجتماعی استوار است. برایناساس جنبش فرا نوگرا، مبانی شهرسازی نوگرا را به چالش کشیده است. در اواخر قرن بیستم، سلطه مدرنیستی علم و عقل مورد چالش قرار میگیرد. در عرصه سیاستگذاری عمومی، در هر دو مرحله فرایند, ...ادامه مطلب
بر اساس ماده 14 دستورالعمل جدید مدیریت محله (ابلاغی 27 /12/94) که بهاحتمالزیاد در آخرین جلسه ستاد راهبری مرکزی تصویبشده است! بهمنظور سیاستگذاری، برنامهریزی، هدایت، راهبری و نظارت کلان در موضوع م, ...ادامه مطلب
قطعاً تعیین استراتژی و تدوین برنامه عمل برای برونرفت از وضع موجود و ساماندهی به اجزای برنامه مدیریت محله نیازمند مطالعه عمیقتر و چهبسا طرح پژوهشهای بنیادی-کاربردی خواهد بود که منجر به تدوین برنام, ...ادامه مطلب
با وجود اینکه برنامه ریزی شهری از طریق محله ها قریب به یک قرن است که -به تعبیر لوییس مامفورد- بطور گسترده ای پذیرفته شده است.(ممفورد، ۱۹۵۴) امروز؛ یکی از چالشهای پیش روی شهرسازان و برنامه ریزان شهری, ...ادامه مطلب
بطور کلی در نظام برنامه ریزی و توسعه با طیف وسیعی برای مدیریت و برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی مواجهیم که در دو سر این طیف می توان به دو الگو کلی اشاره کرد. یکی بر جزم اندیشی و مدیریت اقتدارگرایانه و, ...ادامه مطلب
برداشتهای ایده الی مدیران ارشد از مدیریت محله در بیان انتظاراتی نظیر تفویض اختیار، واگذاری و کاهش تصدیگری در حوزه امور اجتماعی و فرهنگی در محلات شهری؛ تمرکززدایی در اداره شهر؛ مقابله با تصمیمگیریهای امری و دستوری؛ تداوم مدیریت شهری در سطح محلی؛ تصمیمسازی از پایین به بالا؛ اداره محلات شهری توسط خود مردم محلی؛ و , ...ادامه مطلب
آنچه از مصاحبههای صورت گرفته در پژوهش انجامشده در مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران به دست میآید این است که یکی از اهداف اصلی و کلان مدیرت محله تفویض اختیار و واگذاری امور، بهویژه امور اجتماعی و فرهنگی در مراحل اولیه بوده است. (فاضلی و قادری، ۱۳۹۲) اما همانطور که در مرور اسناد فرادست بهخوبی مشخص شد؛ چنین ا, ...ادامه مطلب
مدیریت محلی مقولهای است که ظرفیتهای آن در اسناد بالادستی وجود ندارد و اساساً ناظر بر چیزی فراتر از تفویض اختیارات در محلات شهری است. حکومت محلی به معنای یک واحد سیاسی یا در نظامهای فدرال یک ایالت است که بهموجب قانون تشکیلشده و بر امور محلی نظارت دارد و اختیار وضع مالیات و عوارض برای مقاصد معینی را دارد. با تو, ...ادامه مطلب
بر اساس ماده 84 قانون شهرداری ها این سازمان می تواند برخی فعالیتهای خود را از طریق شخصیتهای مستقل و مطابق اصول بازرگانی به انجام برساند. در اینجا این پرسش وجود دارد که آیا شهرداری میتواند اختیاراتی را که بهواسطه شخصیت حقوقی عمومی خود دارد، با تشکیل مؤسساتی که طبق اصول بازرگانی (مطابق قانون تجارت) اداره میشوند ب, ...ادامه مطلب
همانطور که در بخش هویت مطرح شد یکی از اساسیترین چالشهای مدیریت محله این است که جایگاه یک شخصیت حقوقی را ندارد، بنابراین ظرفیت قانونی لازم برای اقدام و عمل بهعنوان یک شخصیت حقوقی را ندارد. موجودیت شخصیت حقوقی به دو صورت اتفاق میافتد: یکی از طریق ثبت در اداره ثبت شرکتهاست. مؤسساتی که مطابق این قانون ماده 538 قان, ...ادامه مطلب
تا پیش از شکلگیری مدیریت محله شورایاری محله یگانه حلقه واسط شهروندان با مدیریت شهری قلمداد میشد. یا حداقل ازنظر دبیران شورایاری محلهها اینطور بود! شورایاری پایگاه خود را رأی اهالی میدید و با رویکردی متفاوت در جلسات شهرداری وارد میشد اما با تشکیل مدیریت محله شهرداری ابزاری دیگری نیز برای تعاملات محلهای ایجاد ک, ...ادامه مطلب
با توجه به اینکه مقرر بود مدیران محلات از درآمد حاصله ازآنچه در دستورالعمل بهعنوان منبع درآمد مدیریت محله در نظر گرفتهشده است از هیات امنا حقوق ماهانه خود را دریافت نمایند؛ اما بعد از طی دوره راهاندازی هزینههای جاری سرای محله هم در پیش روی مدیریت محله قرار گرفت. لذا مهمترین اولویت برای مدیران محله جذب درآمد از, ...ادامه مطلب
فرض اولیه برای نظارت بر مدیران محلات این بود که اولاً شورایاریها و هیات امنا که در محله حاضر هستند و افراد معتمد محله هستند با استفاده از مکانیسم انتخاب بازرس بر امور مالی و غیرمالی مدیر محله نظارت خواهند داشت؛ اما دریافت گزارشهای بسیار از تخلف توسط دبیرخانه ستاد راهبری مرکزی نشان میداد که ایشان غالباً یا توانایی, ...ادامه مطلب
فقدان بودجه مستقل و مداوم و بالأخص بودجهای که مدیران شهرداریها قدرتی برای تعیین محل هزینه کرد آن نداشته باشند، مانع از آن میشود که مدیران سرای محلات در راستای اهدافی که تقاضای اجتماعی برای آنها وجود دارد حرکت کنند. در عمل، بودجه ابزار مدیریت شهری برای هدایت مدیران محلات است. هدف آن بوده که سرای محلات خودگردان, ...ادامه مطلب